GARDOSTARANTA (el "ILI" de Bergiers)

Kaj mi, kiu tiel malfacile povas loki, en mia primitiva korpo, la malserenon de mia fantazio, mi ricevis la lastan ?emon de mia frato.
I. BABEL (La Ru ?a Kavalerio.)

— Åœultren !

Unu, du, unu, du ; estas la de ?an ?o de la gardostaranto.

Soldato foriras ; alia komencas...

Li estas kiel ĉiuj, la uniformo aliiginte lin.

Vesperi ?as ; ombroj vagadas ĉirka ? la kazerno, oferante komerca ?on malplivalorigitan. La bur ?oj de la urbo ne plu volas ?in : estas bolita viando. Por la soldatoj, ?i sufiĉas konsiderante la prezon. Morga ? iuj estos ĉe la flegejo kazerna, eble oni sendos ilin al la hospitalo. Man ?ado malpermesata, lakto malmulta, duona salajro, leciono profilaktika, tagoj post la liberigo...

Li ne povas foriri. Sur dudekmetra spaco li kondukas siajn pa ?ojn, poste haltas, denove pa ?as kaj ĉiam tiel. Du horoj, du mondoj…

La placo. Meze, urinejo. Je la anguloj, lanternaj kolonoj. Etaj flamoj mokantaj : ili dancas, dancadas ĉiam... Soldatoj eliras : tramveturilo. Foririntaj... al la centro.

La centro ? Varieteaĉoj, dancejoj. Muzikistoj senjakaj... nudaj brakoj... Apum... Apum... Apum... Rapidege... duone eldirante la notojn... ĉar oni pagas la ? la dancnombro...

Soldatoj ebriaj. Korsa ?oj ĉifonitaj... Krioj... Kriegoj... Bataloj... Polico… Malliberigitaj.

Tute la vespero esti ?is. Tie en la fundo : la katedralo. Kiel la kazerno, granda konstrua ?o : du insultoj al la civilizacio.

Nu, mar ?u... ci gardostaras. Iru rekte, ci estas Soldato. Soldato de L. Mo ?to. Oficiro. Haltu ! Prezentu la armilon, estas ĉefo cia... Ne ribelu... ci estas troe sola... Kaj en la kelegoj estas karceroj...

Ĉu dezertaj la ĉambroj ? Ne ! Estas animoj tie. Tiuj kiuj ne submeti ?as. Legu la titolojn : “ La Homaro †, “ La Ru ?a Standardo †, “ Mondo †, “ Sennaciulo †... Jes ili legas... Kaj ili estas soldatoj... Kiom da suferoj ! Tiuj, kiuj ne konscias, duone estas malfeliĉaj en la armea vivo, sed ili ! Tiuj, kiuj legas, konscias, sentas... kia ribelado ! Ka ?u viajn tega ?ojn, eniras galonulo...

Nu, vi, la mallaboremulo, venu purigi miajn ?uojn...

Estu kvietaj, li estas foririnta... Sed tiuj senĉesaj suferoj ne estas vanaj... tiuj junaj cerboj estas per ili ellaboritaj... Kaj la neevitebla ?o sin preparas... Rapidu, rapidu ! Venu la Revolucio Tumonda. Sed vi, Sinjoroj Deputitoj, reprezantantaj la laboristaron, vi estas maljunaj. Via bona ofico subtenas vin... vi ne estas pretaj, ĉu ne, por la Bela Tago ? Bridigu, bridigu nin, sed ne ĉiam, ĉar la bridiloj putros, kaj vi nur ludas la ? Kerenska ludo.

Ni vidis tiujn de la amuzejoj, drinkantajn kaj bruadantajn. Ĉi tie ni vidas la martirojn. Ili estis nur la korpo, tiu kiu helpos : ĉi tie estas la cerbo, tiu kiu decidos. Ĉiuj estas fratoj, sed iuj estas la Pensado.

Venu, malsupreniru... dudek ?tupe. Tie en tiuj kava ?oj senlumaj, vivas homoj, la plej bonaj : tiuj ne ka ?is la gazetojn, tiuj kiuj kriis sian kredon : La Ribelantoj. La Oficiroj nomas ilin “ la Senta ?gularo †de l’re ?imento. Sed “ ili †ne pli bone pensas pri la oficiroj.

La korpoj revenas, kelkaj difektitaj. Post dek minutoj, la nomvokado okazos. La gardostaranto da ?rigas sian senfinan mar ?adon ; ombroj gajnis sian vesperon, aliaj batojn. Ili foriris.

Trumpeteksono. Venu la bela sonado, tiu kiu starigos la bonan parton de l’tuta homaro kontra ? la ekspluatistoj. Soldatoj, gelaboristoj, intelektuloj kaj vi, anka ? ombroj (ĉar vi ven ?u pro la insulto de la nuna socio) al la atako de tiu malbona mondo. Sed ne ankora ? estas la fina sonado, ĉar estos tiam milionoj da diversnomaj instrumentoj kiuj harmonie koncertos, je akcentoj plen ?ojaj kaj plenfieraj, kiuj kantos la batalon).

Sole ; ĉiuj reenkazerni ?intaj.

Halto : la budo. Kandelo, fajro. La mano al la po ?o : letero. Samĉambrano pasante donis ?in al li kaj samtempe gazeton. Malpermesate estas legi dum la gardo...

Estas de ?i. Kelkaj vortoj :

" Mi kredas ke okazos morga ?e ; la aku ?istino venis ĉimatene kaj avertis min. Petu libertempon." “ Depost merkredo lasta, mi forla ?is la laboron ĉe la uzino. Mi sendas al ci ekzempleron de “ La Ru ?a Standardo".

Aliaj a ?oj anka ?, sed malgravaj. Papero ĉifonata. La pa ?ado reokazas, pli nervema. La irado nur estas dudekmetra, sed la spirito iras pli malproksimen, tien, el kie la letero venis...

Denova eksono : Fajroestingigo. Ĉiuj fenestroj fari ?as nigraj. Nigra ĉio. Nigra, tre nigra estas la kazerno, ne nur morale kiel dumtage, sed anka ? praktike.

Ankora ? dek minutoj.

Halto. Kie estas la gazeto ? Jen, La kandelo nur iomete lumigas... alproksimi ?i... ellasi la karabenon kontra ? la budo. Legi la grandliterajn titolojn :

"La Striko ĉe Borina ?io".
"La Movado etendi ?as".
"La Äœendarmaro alpafas la strikantojn".
"Dek Viktimoj".
"La tragedio ! La batalo por la vivo, por la pano... La gazeto disfaldita... :
"La Vivo Laborista kaj Kamparana".
"La Kazerna Vivo".

La Kazerno ! La gardostaranto interesi ?as... Malgrandaj literoj... Alproksimi ?i iom plie : Skandalo ĉe la 15a Regimento artileria.

Estas pri lia regimento. Pri kio temas ? Sed la armilo brue falas. Kaj la gardanta oficiro estis pasanta. Li rigardas kaj aliras.

— Soldato, kion vi faras ? Ĉu dormi ? Vi iros je la raporto de la majoro pro du ka ?zoj. Unue ĉar vi lasas fali vian armilon kaj due por ne saluti oficiron pasantan...

— Sed kio okazos... lumigilo en via budo ? Ni rigardu. Gazeto, Donu. Fikse !
La stelornamito formalaperas . . .

***

La majoro. La gardoficiro. Li.

— Soldato, kion vi faris hiera ?e en via budo, ĉe la lumo de kandelo ?

— Mi legis leteron de...

— Vi mensogas ! Vi legis malpermesatan gazeton. Krom tio, tiu gazeto enhavis insultan artikolon pri nia re ?imento. Ni suspektas ke vi estas la a ?toro kaj la sendinto de tiu artikolo. Mi proponas al la kolonelo oktagan enkarcerigon por vi.

— Majoro mia, permesu... Hodia ?, tie, malproksime, virino doloras. Infano naski ?as. Mi eble estas nun patro. Lasu min libertempe foriri...

— Vi ne foriros !

La ĉiutaga raporto estis sendita al la stabo. Morga ? la kolonelo resendos ?in kun siaj notoj (aprobo, malaprobo, pliigo, malpliigo de l’puno ?). Morga ? !

***

La Infano ! Foriri. Alta muro. Duhora mar ?ado. Vagonaro. Tie. Tie ĉi. La Infano !

Transkurinto !

La landlimo. Senlabora. Sola ; ili estas tie en la hejmo. Sed la hejmo estas la armeo, estas la karcero, la soldata karcero.

***

Jes, returniri. Esperi spite de ĉio. La karcero malgravas. Kvar samĉambranoj jam estas en ?i.

Cetere, ĉu la ribelanto, povas esti malliberigita ?

Li povas Pensi, se li ne povas Paroli.

(Malsana... Grave... Mortas... Virino mizera... Orfo...).

La pensado subbrulas, sama je fajro for ?eja. Etaj flamoj. Sed kelkaj pedalekiroj, kaj esti ?us altaj flamegoj.