La 11an de marto 2011

La plej granda tertremo en nia historio

La 11an de marto 2011

Je la 14a kaj 46 minutoj la 11an de marto 2011 okazis la plej granda tertremo en nia historio.
Kiam ?i okazis, mi estis en la najbara po ?toficejo por sendi posta ?on al mia brazila amiko. Kiel kutime la juna po ?tistino kuris al la kesto, en kiu ?i konservas novajn po ?tmarkojn por mi. Mi estas po ?tmarko-amantoj kaj eĉ sen mia mendado ?i konservas nove emisiitajn po ?tmarkojn por mi. Åœi kunportis kaj ekmontris tiujn kaj komencis babili, tiam mi sentis teruran movon de la planko. Äœi movi ?is malrapide kiel sur granda ondo kaj da ?ris longe, eble unu minutojn. Kutimaj tertremoj skuas delikate kaj tuj ĉesas, sed tiu ĉi tertremo estis ne normala. Mi sentis min terurita. Trovi ?is kelkaj homoj en la oficejo kaj ĉiuj rigardis ĉirka ?en kun maltrankvila mieno. Mi ka ?is min sub la tablo, sed aliaj nur da ?re staris. “Malnormala tertremo !†“Povis okazi granda tertremo ie en Japanio !†“Mi neniam spertis tian grandan tertremon !†, ĉiuj eldiris siajn opiniojn. Dume okazadis malgrandaj tertremoj kaj terurigis nin.
Mi lo ?as en la urbo Maeba ?i, 100 kilometrojn nord-okcidente de Tokio, meze de la Hon ?uu-Insulo. Ĉi tiun urbon malofte atakas tertremoj, malofte atakas tajfunoj. Ni estas eĉ fieraj pro la sekureco de mia gubernio. Oni diras, ke niaj gubernianoj estas plej malbone preparas sin kontra ? eventualaj grandaj katastrofoj. Tial mia unua penso estis, ke ie okazis granda tertremo, eble en la najbara gubernio Niigata, kie anta ? kelkaj jaroj sinsekve okazis grandaj tertremoj. Tamen la televido en la po ?tofocejo anoncis, ke ?i okazis en la regiono Toohoku.
Mi ĉesis aĉeti po ?tkartojn, ĉar la oficistino estis tro timigita, ke ?i ne povis plu labori. Mi tuj hastis al mia 93-jara patrino, kiu lo ?as sola 300 metrojn fore de la oficejo. Hejme ?i sidis trankvile. Åœi diris, ke kiam okazis la tertremo ?i apogis sin, tenante la pordon. Mi ĉirkaurigardis kaj kontrolis, ĉu okazis io en la domo. Mi nur trovis kelkajn bildojn klini ?intaj, sed neniu alia nekutima ?o estis trovebla.

Mi revenis hejmen. Mia edzino vidis televidon pri la tertremo kaj ĉirka ? ?i estis falintaj pupoj. La televidilo estas metita en la libro ?ranko kaj sur la supra breto estis montritaj multaj diverslandaj pupoj, meze de kiuj sidis la pupo de Zamenhof. Plejparto de tiuj falis sur la plankon kaj d-ro Zamehof staris sur sia kalva kapo. Anka ? en aliaj lokoj pupoj falis kaj bildoj klini ?is, sed ne estis okazinta serioza afero krom la nefunkcio de gaso-sistemo. Äœi havas kontra ?tertreman sistemon kaj a ?tomate haltis. Do mi eksteren iris kaj refunkciigis ?in.
Tamen mia amiko, kiu lo ?as en alia kvartalo de mia urbo, skribis jene : “Ĉi tie elektro ne funkciis. La granda strato, kiu kutime estas lumega kun multaj vendejoj, estis tute malluma, nur kun lumoj el a ?tomobiloj. Je la 1a kaj 45 minutoj matene elektro ekfunkciis, sed pro maltrankvilo mi ne povis bone dormi.â€
Poste mi vidadis televidon ?is mia enliti ?o meznokte. Unue televido montris la alvenon de cunamo en la riveron Natori apud la urbego Sendai. La grandega, blanka ondo alprokisimi ?is al la bu ?o de la rivero kaj rapide supren penetris. Äœi devoji ?is el la rivero kaj glutadis belajn kampojn, kiujn oni kultivis generacion post generacio. La pintoj de la cumano estis kvaza ? langoj de drako kaj senkompate dama ?is tiujn.
Sekve televido montris cunamon, kiu enpenetris en la flughavenon Sendai, kiu situas tuj apud la maro, do la ondego facile disvasti ?is en la tuta tereno de la flughaveno.
Televido montris incendion en la benzinujoj en la golfo de Tokio.
Kaj la plej kortu ?a estis la bildo en la urbo Kesennuma. Grandaj ondoj kuris en la havenan urbon, ?ovante kaj englutante ĉiujn en sia vojo, kaj balda ? la ondo reen kuris. Rigardante tiun bildon, mia edzino ploregis, ĉar domoj flosantaj koliziis kontra ? la fosto kaj momente pecigite malaperis. Certe ne estis homoj en la domo, sed ĉio perdi ?is, kion la lo ?antoj amas kun sia kara memoro.
Alia terura afero estas difekto de la nuklea centralo de Huku ?ima, kiu situas ĉe la maro en la gubernio Huku ?ima. La ? la registaro, la funkcio de akvo-liverado por malvarmigi la nuklea ?on estis difektita. Vespere la registaro ordonis la evakuon de la lo ?antoj ekster la radiuso de 3 kilometroj. En Japanio estas ĉirka ? 60 nukleaj centraloj, kaj la elektraj kompanioj ĉiam insistis, ke ili konstruis tiel forte tiujn centralojn, ke tiuj povas rezisti kontra ? la plej fortaj tertremoj, sed jam en 2007 en la tertremo en la gubernio Niigata unu centralo estis difektita, kaj denove tiun ĉi fojon la alia. Ĉu la kompanio povos da ?re insisti la sekurecon de la nukleaj centraloj en la vulkana insularo Japanio ?
Vespere en Tokio multaj homoj havis malfacilon. Ili ne havis rimedon por hejmeniri, ĉar ĉiuj transportad-servoj haltis. Multaj atendis buson, sed ĉiuj stratoj estis plene ?topitaj. Trajnoj ne funkciis. La registaro rekomendis, ke homoj ne revenu hejmen kotra ? malfaciloj, sed restu kaj tranoktu ie en sekura loko. Äœi malfermis lernejojn kaj publikajn halojn por tiuj nereir-povantoj. Mi multe kompatis ilin, ĉar anka ? mi povus esti inte ili. La 10an mi revenis hejmen el Nepalo. Se mia reveno estus unu tagon malfrua, mi estus envolvita en tiu kaoso kun granda valizo. Mi estis bon ?anca, sed eble estis multaj mal ?anculoj, kaj precipe mi timis pri eksterlandaj turistoj en Tokio. Ĉu japanoj bonkore traktis ilin ?
Äœis la meznokto la nombro de la mortintoj estis ĉirka ? 60, sed mi anta ?vidis, ke la nombro superos 1000, ĉar informoj el diversaj urboj ne atingis la registaro. La ? la bordo de la pacifika Oceano situas multaj malgrandaj havenoj funde en la golfeto, kaj tiuj certe estas tre malfortaj kontra ? tiu granda cunamo. Mi povus helpi la suferantojn, sed mi havis neniun rimedon, do mi kun mal ?oja sento enliti ?is.

Pri la tertremo la registaro klarigis, ke la skalo estis 8,8 magnitudoj, la plej granda tertremo en nia historio. La ? la klarigo de iu TV-stacio, trovi ?as 4 nestoj de tertremo la ? la bordo de la regiono Toohoku kaj ĉi-foje ĉiuj kvar samtempe aktivis. Neniuj sismologoj anta ?vidis tion. Pro tiu grandskaleco ĉiuj orientaj kaj nordaj gubernioj, de Tokio al Aomori, ricevis dama ?on. Eĉ en mia gubernio unu virino mortis pro falinta tegoloj.