Petro Levi : Kio estas en Franciola "Providenca ?tato" ?

Oni, ne nur en Francio, multe kritikas la "providencan ?taton". Oni tiel nomas la kolektive respondecan sistemon de socia protektado, inspiritan de la CNR (Nacia Konsilantaro de la Rezistado), kiun la francoj donis al si post la dua mondmilito.

Tiu socia protektado principe kovras kvar seriojn da specialaj financaj problemoj, al kiuj la salajruloj mem a ? iliaj familianoj riskas esti elmetataj, sed kiuj superas la ordinarajn salajrajn enspezojn, a ? kiuj prezenti ?as, kiam ial tiuj enspezoj mankas.

1) Malsano, patrini ?o, laborakcidentoj,
kripli ?o, morto,
2) Familiaj kostoj,
3) Maljuni ?o, emeriti ?o.
4) Senlaboreco.

Tiu protekta sistemo neniagrade ripozas sur principo de senrespondeca sinturno al "providenca ?tato", sed estas la apliko de tre civitanece respondeca principo de solidareco klarvorte enskribita en la Anta ?parolo de la Konstitucio. Tiu principo, pli volonte forgesata ol la rajto bleki kontra ? socialismo, cetere estas anka ? klarvorte metita en la deklaron de UN pri Homaj rajtoj.

Civilizita socio ĉiuokaze ne povas lasi siajn membrojn mortaĉi en mizero, kia ajn estas la ka ?zo de tiu mizero. Anstata ? frivole lasi tiun zorgon al providence bonkoraj individuoj a ? ?tataj a ? privataj helpinstitucioj, la francoj ju ?is pli juste kaj efike organizi la aferon naciskale, kolektive. Cetere, la helpo, miaopinie tre kritikinde, ĉiuokaze estas kalkulita tiel trostrikte, ke ?i neniam tute kovru la realajn bezonojn. Tiel, la proklamita principo de solidareco ne estas kompleta. Ĉiam restas io, kion la oncernato mem devas krompagi el sia propra po ?o. Kiu ne povas almena ? pagi tiun minimumon, tiu ne rajtas icevi monkompenson. Tiel la plej malriĉaj estas ekskluzivitaj el tiu protekto. Tiun limigon sukcesis trudi la reprezentantoj de la plej riĉaj tavoloj, frivolaj egoistoj kiuj opinias, ke ili mem neniam bezonos helpon.

Kiu pagas ? La enspezoj de la sistemo konsistas el kotizoj pagitaj de la salajruloj mem. Parto estas agita rekte de la salajrulo mem, kaj alia parto estas pagita de la mastro, sed enkalkulata de li en la aborkostoj kiel parto de la kostoj de la entrepreno. Tiuj kotizoj estas do tute pagitaj ekskluzive de la salajruloj. Oni anka ? nomas ilin prokrastita a ? nerekta salajro. Tiuj kotizoj estas limigitaj per "plafono" : ili estas kalkulataj nur surbaze de la parto de la salajro malsupera al tiu "plafono". Tiel la plej malaltaj salajroj pagas proporcie pli altan kotizon.

Pro la rifuzo de diversaj kategorioj, ekzemple komercistoj, kiuj ne volis esti devigataj kotizi por la salajruloj, la sistemo ne estis ?enerala por ĉiuj francoj, sed la tiel nomata ?enerala re ?imo teorie nur koncernas la salajrulojn. Tamen ?i estas poste pli malpli etendita al la tuta lo ?antaro, do je la kosto de la salajruloj.

Ĉar la ?enerala re ?imo ne kovras ĉiujn kostojn de la riskoj, la francoj kompletigis ?in diversmaniere : propra ?paro, privataj asekuroj, mutualaj societoj. Ili ofte aran ?is tion kontrakte en la kadro de siaj entreprenoj. Tiel ekzistas en Francio grandega nombro da diversaj protektosistemoj, kaj la koncepto pri "Providenca ?tato" estas pure ideologie mita. La sola "Providenco", kies helpon iam ajn francaj salajruloj ricevis, estas tre senteble tirita el ilia propra po ?o, tio estas de ilia ekskluzive propra laboro. Ekonomiscience, la tiel nomata "Providenca Åœtato" nur estas parto de la varia kapitalo.

Koncerne la salajrulojn de la ?tato (?tatoficistoj, laboruloj de publikaj entreprenoj kaj servoj, ?tataj kromaj salajruloj, ktp), iliaj kromaj protektsistemoj estas diversaj kiel en la privataj aktivecoj. Ĉar oni konsideris, ke la ?tato ne estas mastro kiel la aliaj, ?i ne pagas la tiel nomatajn mastrajn kotizojn sed anstata ?e la ?kontrakte pagas "sian" kontribuon (teorie la ?bezone) rekte el la ?tata bu ?eto. La ?tato tiel faras nenian donacon al siaj do neniagrade privilegiataj salajruloj, sed eventuale nur repagas al ili sian mastran ?uldon. Tiuj babiladoj, kiuj evidente celas dividi la salajrulojn kaj meti ilin unuj kontra ? la liajn, ?ajnas al mi fiaj kaj na ?zaj.

La kotizoj de la ?enerala re ?imo tamen reprezentas kolosan sumon : ĉirka ? 1000 miliardojn da francaj frankoj jare, tio estas preska ? la triono de la sumo, kiun banka komploto konfiskis al la orientaj germanoj, kaj pli ol la kvarono de la jara francia malneta salajra maso. Komprenindas do, ke tiu mona monto ekscitas la frandemon de la financistoj.

Konfiski ?ian regadon al ?iaj plenrajtaj posedantoj, la kotizantoj, estis longa kaj malfacila tasko, al kiu pluraj generacioj da bur ?aj diversmaskaj teknokratoj dediĉis sian strebadon. La reformo de uppé/Chirac "kura ?e" (malpopularege) provas finfari ?in per kompleta ?tatigo. Dum tiuj linioj estas skribataj, la rezulto de la nuna strikmovado, kiu da ?ras jam pli ol tri semajnojn, ankora ? ne estas konata. Marc Blondel, gvidanto de FO, kiu estas kun CGT unu el la ĉefaj strikantaj sindikatoj, prave nomis la eformon "rabo". Li esprimis pravan miron, ke tiu ?tatigo okazas samtempe kun la privatigo de la granda, la ? la reklamado tre rentodona industria grupo Pechiney (pe ?ine). Kial tiu ?ajna malkohero ? Åœtatigo ja povas esti elemento de socia progreso, sed anka ? tre bone servi alian celon.

el Sennaciulo, januaro 1996