Svislando : Laikismo estas minacata pli de kristana ol de islama fundamentismo

Svislando : Laikismo estas minacata pli de kristana ol de islama fundamentismo
Peter Berger. Prezento en la kongreso la 14-an de septembro 2019 en Esch A.

Hodiaŭ pli ol 2 milionoj da homoj loĝas en Svislando sen svisa pasporto. Ĉi tio respondas al preskaŭ kvarono de la tuta loĝantaro. La du plej grandaj kontingentoj de enmigrintoj venas de la najbaraj landoj Germanio kaj Italio, kun po 15 procentoj. Kun iom malpli ol 13 procentoj, la portugaloj sekvas kiel la tria plej granda grupo. Ĉirkaŭ 6 procentoj venas el Francio. La kosovanoj konsistigas rimarkinde grandan grupon kun pli ol 5 procentoj, kiuj estas montritaj aparte en la statistiko, ĉar Svislando estas unu el la ŝtatoj kiuj rekonas tiun EU-protektoraton. Enmigrintoj kun hispanaj pasportoj konsistigas preskaŭ 4 procentojn, kaj poste Serbio (sen Kosovo) kaj Makedonio estas menciindaj kun po iom pli ol 3 procentoj. 80 procentoj de la eksterlanda enloĝanta loĝantaro venas de la eŭropa kontinento.

La relative alta proporcio de eksterlandanoj en Svislando ankaŭ rilatas al la tre restrikta ŝtataniĝa procezo. Akiri svisan civitanecon ne estas facile. La ŝtataniĝa indico de Svislando estas multe sub la eŭropa mezumo. Infano de eksterlandanoj, kiu naskiĝas en Svislando, ne aŭtomate ricevas civitanecon, kiel okazas aliloke. 40 procentoj de la eksterlandanoj loĝantaj en Svislando naskiĝis en Svislando aŭ loĝas en la lando de pli ol 20 jaroj. Iniciatoj por pli facila ŝtataniĝo estas regule dronataj en referendumoj. Tre granda parto de la eksterlanda enloĝanta loĝantaro laŭ la statistiko kreskis en la lando en la dua aŭ tria generacio kaj tial povas esti konsiderata plene asimilita. Sed tio ne povas kaŝi la fakton, ke, koncerne la civilajn rajtojn, Svislando ĉiam pli fariĝas socio de apartismo.

Paralelaj socioj de migrantoj aŭ getoformacioj, kiel ili supozeble okazas en aliaj landoj , ne ekzistas en Svislando. La ankoraŭ relative malalta nivelo de apartigo en la setlejstrukturoj kaj la eta skalo ankaŭ povas esti kialo. Krome, Svislando situas ĉe la interfaco de tri kulturaj areoj. Rezulte, almenaŭ la migrantoj el najbaraj landoj kutime ne devas superi iujn ajn lingvajn barojn, ĉar ili preferas ekloĝi en la respektiva lingva areo. Krome, malkiel en la 1960-aj jaroj, migrado ne nur influas nekvalifikitajn laborlokojn. Plejparte bone aŭ altkvalifikitaj homoj migras el la EU-landoj, ĉefe el Germanio kaj Francio, sed ĉiam pli ankaŭ el la suda Eŭropo.

Salajra premo de migrado el EU estas mildigita per tiel nomataj "akompanaj dispozicioj", kiuj estas parto de la duflankaj interkonsentoj kun EU pri la libera moviĝado de homoj. Ili celas malhelpi salajran dumpingon kaj certigi, ke ĉiuj, kiuj laboras en Svislando, ankaŭ laboru sub svisaj kondiĉoj. Ĉi tiuj akompanaj dispozicioj estas nuntempe sub premo de EU.

Malgraŭ ĉi tiuj entute bonaj kondiĉoj por la integriĝo de migrantoj, ekzistas deficitoj kaj diskriminacio. Ja ekde la 1970-aj jaroj ekzistas en Svislando dekstraj naciismaj partioj, kiuj kultivas latentan ksenofobion. Ĉi tio inkluzivas provojn malobservi la principon de egaleco en la sociala leĝaro kaj privilegii ŝtatanojn. Ĝis nun tio estis malhelpita. Aliflanke, aferoj aspektas pli malbonaŭguraj en la puna juro kaj en la ĉiutaga vivo, kiu estas determinita de subpremo fare de la aŭtoritatoj.
Referendumoj ankaŭ estas foje diskriminaciaj, kiel la konstitucia iniciato por malpermeso de minaretoj, kiu estis apogita fare de 57 procentoj de balotantoj en 2009. Kompreneble, ĉi tiu popola iniciato, lanĉita de la islamofoba medio de la naciisma dekstro, ne celis emancipan kontribuon al la disiĝo de ŝtato kaj religio, sed nur celis diskriminacion kontraŭ islamanoj. Tamen, oni devas rimarki, ke similaj formoj de diskriminacio en la interna-kristana rilato inter konfesioj daŭre estas kutimaj en la 21-a jarcento. En tradicie reformit-ekleziaj kantonoj, ekzemple en la Kantono Zuriko, konstruleĝaj postuloj lige kun la protektado de la urbopejzaĝo certigas, ke katolikaj preĝejoj ne havu veran sonorilturon. Ĉar la tradicia silueto de kampara komunumo en Zuriko ŝajne nur rajtas inkluzivi Reformitan preĝejan turon - eĉ se la proporcioj de la du konfesioj estas pli-malpli ekvilibraj pro interna migrado kaj migrado el suda Eŭropo...

Nun al la demando pri la efiko de migrado sur la aspiroj al laika ŝtato. Antaŭa rimarko : En Svislando, la termino « sekularismo » ne estas interpretata tiel strikte kiel en Francio. Tion montras, ekzemple, la kazo de la kantono Neŭŝatelo – apud Ĝenevo unu el la du kantonoj en kiuj eklezio kaj ŝtato estas apartigitaj. La apartigo de ŝtato kaj eklezio same kiel ĝia sekulara naturo estas eksplicite deklaritaj en ĝia kantona konstitucio. Ĝi diras : "La Kantono Neŭŝatelo estas demokrata, laika kaj sociala respubliko...". Kaj aliloke : »La ŝtato estas apartigita de la eklezioj kaj aliaj religiaj komunumoj...« Sed poste estas dua frazo : »Ĝi povas tamen rekoni ilin kiel instituciojn de publika intereso.« Kaj 2 artikoloj sube : »La servoj, kiujn la agnoskitaj eklezioj provizas al la ĝenerala publiko, rajtigas la ŝtaton kaj la komunumojn finance partopreni.” La buĝeto de la respubliko havas entute pli ol CHF 1,5 milionojn disponeblajn por tiu celo. Do ĉi tio estas »sekularismo à la Suisse« . En Svislando, sekularismo estas komprenata kiel speco de ŝtatneŭtraleco al religioj prefere ol sekulara sinteno en la emancipa signifo.

Ĉi tiu neŭtraleco estas esprimita en la juĝaj decidoj, kiuj estis faritaj pri la temo sekularismo dum la pasintaj 30 jaroj. Ekzemple, pri la demando pri la ĉeesto de kruco en klasĉambroj. Ĉi tie, la Federacia Supera Kortumo decidis, ke la ĉeesto de krucifikso en klasĉambroj ne estas permesebla, ĉar ĝi povus esti interpretita kiel liganta la publikan lernejon, en ĉi tiu kazo, al aparta religio. La ĉeesto de tia religia simbolo en la klasĉambro povus ankaŭ konflikti kun la religiaj kredoj de nekristanaj lernejanoj kaj iliaj gepatroj. La konflikto ekflamis, kiam la magistrato de Cadro (Kantono Tiĉino) ordonis, ke krucifikso estu metita en ĉiun klasĉambron en la lernejo. Instruisto en la lernejo tiam prezentis plendon ĉe la Tiĉina administra tribunalo, kiu poste nuligis la ordonon de la municipo, kiu siavice prezentis plendon ĉe la Federacia Supera Tribunalo. Malaprobinte la apelacion, la Federacia Supera Kortumo eksplicite deklaris, ke ĝi devis decidi nur pri krucifiksoj en klasĉambroj, sed ke nenio estis dirita pri la amplekso, al kiu religiaj simboloj estas permeseblaj en aliaj publikaj konstruaĵoj (malliberejoj, tribunaloj aŭ lernejoj ekster klasĉambroj). Do ĉi tiu demando estas ankoraŭ malfermita ; atendante proceson komencotan de iu koncernato.
Kortumaj decidoj pri la portado de islamaj kaptukoj kaj vizaĝkovraĵoj ankaŭ koncernas lernejojn. Ĉi tie, en jurisprudenco, oni distingas inter lernantoj kaj instruistaro. En 1997, la Federacia Supera Kortumo konfirmis decidon de la Ĝenevaj lernejaj aŭtoritatoj eksigi bazlernejan instruistinon, kiu konvertiĝis al Islamo kaj rifuzis demeti ŝian kaptukon. En 2015, la Federacia Supera Kortumo juĝis, ke lerneja komunumo en la kantono Sankt-Gallen, kiu malpermesis al islama knabino porti la islaman kaptukon, agis nekongrue kun la fundamenta rajto je libereco de kredo kaj konscienco.
Konfliktoj ekestas denove kaj denove en demandoj de malpermeso de devigaj lernejaj fakoj pro religiaj kialoj, ekzemple pri la partopreno de islamaj lernejaj knabinoj en devigaj naĝlecionoj. Eĉ estis apelacio al la Eŭropa Kortumo pri Homaj Rajtoj pri ĉi tiu afero. En unuanima decido, la EKHR dividas la opinion de la Svisa Federacia Supera Tribunalo, kiu pliakrigis sian jurisprudencon en 2008 kaj fundamente malakceptas liberigojn de devigaj lernejaj fakoj surbaze de religiaj motivoj.

Juĝante laŭ la jurisprudenco en ĉi-supraj kazoj, ekzistas malmulte da indikoj, ke migrado havis negativan efikon en la juro al la principo de egaleco aŭ al sekularismo. Sed kio pri la socia diskurso ? De kie venas la fortoj, kiuj publike kaj ofensive kontraŭbatalas sekularajn atingojn, kiuj parolas pri malpermeso de abortigo, kontraŭ malpermeso de gejkonvertaj terapioj, por kreismo ktp.? Kaj ĉiam agas pli militeme. Tion oni povas vidi interalie en ĉi tiu sabato, kiam, kiel ĉiujare en ĉi tiu tempo, okazas en Zuriko granda manifestacio sub la devizo "Marŝo por la Vivo" por malpermeso de abortigo. Malantaŭ la evento troviĝas katolika-evangeliisma akso, kiu etendiĝas de Opus Dei ĝis la malbonaŭgura "Kristanoj por Vero" kaj politike intime ligiĝas kun la naci-konservativa Svisa Popola Partio.

Aliflanke, politikaj fortoj el la liberala aŭ social-demokratia spektro, kiuj tradicie sin pli alkalkulis inter la laikaj fortoj, estas ĉiam pli indiferentaj al demandoj de laikismo aŭ nepravigeblaj privilegioj de la eklezioj. Konsiderante certan rezervujon de voĉoj, oni ne volas fuŝi rilatojn kun la eklezioj.

Konkludo : En Svislando, la laikismo, kiu ekzistas, estas minacata unuflanke de la indiferenteco kaj oportunismo de sociaj grupoj, kiuj rigardas sin kiel laikajn. Aliflanke, ĝi estas minacata de granda danĝero, ĉefe de fundamentismo, sed multe pli de kristana fundamentismo ol de islama fundamentismo . Eĉ se ekzistas larĝa interkonsento inter la du grupoj koncerne siajn socipolitikajn ideojn, neniu koalicio estas timinda, almenaŭ por la momento ; la disvastigita islamofobio inter evangelistoj malhelpas ĉi tion. Oni povus diri : la laika socio alfrontas multe pli da danĝero de la kristana Ŝario ol de la islama...