1999 : Maldekstra Forumo (Berlino)

Esperanto ? Was ist das ?

Esperanto wurde 1887 von Dr. L. L. Zamenhof, einem im russisch beherrschten Teil Polens lebenden jüdischen Augenarzt, als neutrale internationale Sprache vorgeschlagen. Er wollte eine leicht erlernbare, regelmäßige Sprache entwickeln und mit Gleichgesinnten erproben, die später als internationale Zweitsprache für alle eingeführt werden sollte. Eine neutrale, allen Menschen gleichermaßen gehörende Sprache hielt er nicht nur für eine praktische Sache, sondern auch für einen Faktor des Friedens.

Einen Durchbruch hat Esperanto schon geschafft : es wurde eine generationsübergreifende lebende Sprache, die Hunderttausende in aller Welt gelernt haben, die nur teilweise in Verbänden organisiert sind. Der Esperanto-Weltbund (UEA=Universala Esperanto-Asocio) hat Mitglieder in 120 Ländern. Der kleinere SAT (Sennacieca Asocio Tutmonda=Nationenunabhängiger Weltbund) sammelt u.a. linkspolitisch, gewerkschaftlich und ökologisch aktive Esperanto-Sprecher. Esperanto stellt seine Gebrauchsfähigkeit ständig unter Beweis. Es erweist seinen Sprechern viele praktische Dienste.

Eine demokratische Kommunikationsreform im Weltmaßstab

Die weltweite Dominanz einiger Sprachen beruht wesentlich auf der Macht der hinter ihnen stehenden Staaten. Mitglieder nichtprivilegierter Sprachgemeinschaften kommunizieren “bergauf”, wenn sie international gezwungenermaßen eine oder mehrere Hegemonialsprachen gebrauchen, die sie meist schlechter beherrschen als ihre Muttersprache.

Der internationale Gebrauch von einigen Nationalsprachen verzerrt Kulturaustausch und Informationsflüsse zugunsten bestimmter Sprachgemeinschaften, genauer gesagt, zugunsten ihrer wirtschaftlichen, politischen und meinungsbestimmenden Eliten. Die gegenwärtige Vorrangstellung des Englischen ist eine Hauptbedingung für die Eroberung der Weltmärkte durch Erzeugnisse der US-amerikanischen Kulturindustrie. Eine neutrale, leichter erlernbare Sprache könnte Ausgleich schaffen.

Manche nehmen das Sprachproblem schicksalsergeben hin und manche leben gern mit ihm, weil ihre eigenen Fremdsprachenkenntnisse karrierefördernd oder prestigeträchtig sind. Vor allem aber haben sich die herrschenden Klassen vieler Länder gut im status quo eingerichtet. Es liegt nämlich in ihrem Interesse, daß die Masse der Lohnabhängigen und überhaupt die meisten Bevölkerungsschichten einsprachig oder nur begrenzt fremdsprachenkundig bleiben, da diese dann weniger Zugang zu Meinungen und Informationen aus dem Ausland finden, die nicht durch den Filter der von ihnen dominierten Medien hindurchgegangen sind, sowie sie sich weniger mit Ihresgleichen im Ausland direkt austauschen können.

Esperanto ist egalitär. Es soll ermöglichen, daß breite Bevölkerungsschichten in allen Ländern sich über sprachliche und politische Grenzen hinweg unmittelbar verständigen. Englisch, von vielen als die Weltsprache angesehen, leistet dies nicht einmal in der kleinen Gruppe der relativ reichen Länder mit ausgebautem Schulwesen.

Der Gebrauch von Nationalsprachen im internationalen Rahmen ist kostspielig. Allein die EG muß jährlich Milliarden DM dafür aufwenden. Ähnlich die Situation bei der UNO und anderen internationalen Organisationen. Seine Benutzer sehen in Esperanto ein Hilfsmittel zur demokratischen Austragung von internationalen Konflikten und ein Mittel kommunikativer Gleichberechtigung.

Eine funktionierende Sprache

Esperanto kann in etwa einem Drittel der Zeit erlernt werden, die man für einige häufig gelernten Fremdsprachen braucht. Es hat eine phonemische (ein Laut=eine Buchstabe) Schrift und eine sehr regelmäßige Grammatik. Sein Lautbild ist auf Internationalität angelegt. Gesprochenes Esperanto klingt etwa wie Spanisch oder Italienisch.

Esperanto ist eine agglutinierende Sprache, bei der umfangreiche Teile des Wortschatzes aus kleineren Elementen zusammengesetzt werden. So verringert sich die Zahl der lexikalischen Elemente, die extra gelernt werden müssen. Der Wortschatz entspricht dem Prinzip einer möglichst hohen internationalen Bekanntheit.

Eine für alle Zwecke taugliche Sprache kann nur in einem kollektiven Prozeß entstehen. Seit fast 100 Jahren finden Kongresse und Begegnungen statt, bei denen Esperanto gesprochen wird. Es gibt Zehntausende von Büchern und mehrere hundert regelmäßig erscheinende, meist kleinere Zeitschriften auf Esperanto. Esperanto wird häufig alltägliche Familiensprache bei Paaren unterschiedlicher Herkunft (und ihren Kindern).

Esperanto entwickelt sich fort – wie andere Sprachen – durch lexikalische Entlehnung und Begriffsbildung aus vorhandenen sprachlichen Mitteln, ohne dabei seine relative Einfachheit zu verlieren.

Wie geht es weiter mit Esperanto ?

Die Sprechergemeinschaft in Europa ist stabil und ist in einigen außereuropäischen Ländern stark gewachsen (China, Iran, Afrika). Esperanto hat auch mehr Anerkennung gefunden als allgemein bekannt ist, auch wenn diese für ihre weltweite Durchsetzung als zweite Sprache für alle bei weitem nicht ausreicht. In einer Resolution hat die UNESCO 1954 “die durch Esperanto erreichten Ergebnisse auf dem Gebiet des internationalen Austausches und der Annäherung der Völker” anerkannt. Der Esperanto-Weltbund UEA arbeitet seitdem zusammen mit anderen nichtstaatlichen Organisationen in verschiedenen Arbeitsgruppen der UNESCO mit. Diese bekräftigte 1985 den einmal eingenommenen Standpunkt und empfahl, das Sprachproblem und Esperanto an Schulen und Hochschulen der Mitgliedsländer verstärkt zu behandeln.

Vor einigen Jahren verlangten 47 EG-Parlamentarier eine Untersuchung über die Eignung von Esperanto als Sprache für die Europäische Gemeinschaft. Einige Länder lassen Esperanto für den Schulunterricht zu. Die Universität Budapest hat eine Esperanto-Abteilung, und andere Hochschulen bieten Lehrveranstaltungen in und über Esperanto an, beispielsweise die Universität Saarbrücken. Örtliche Stellen geben touristisches Informationsmaterial auf Esperanto heraus und tägliche Esperanto-Sendungen sind auf Kurzwelle bzw. per Satellit zu empfangen.

Langfristig fördert die dichter werdende Vernetzung der Welt eine stärkere Wahrnehmung des internationalen Sprachproblems. Die Chancen des Esperanto werden sowohl vom Ausmaß der praktizierten internationalen Zusammenarbeit wie vom öffentlichen Druck abhängen, der in vielen Ländern ausgeübt werden muß, und der sich nur in einem politischen Klima entfalten kann, in dem radikaldemokratische und internationalistische, sowie weltpolitisch und innergesellschaftlich egalitäre Bestrebungen kräftiger als derzeit wirksam werden. Der praktische Gebrauch von Esperanto soll heute schon ein entsprechendes Klima antizipieren.

Viele machen von Esperanto praktischen Gebrauch

Viele haben durch Esperanto bei geringem Lernaufwand weltumspannende Kontaktmöglichkeiten erschlossen. Manche machen in Fachverbänden, Ortsgruppen, Landesverbänden oder internationalen Organisationen mit. Die meisten Esperanto-Sprecher betonen den praktischen Aspekt mehr als den politischen : sie benutzen ihre Sprachkenntnisse auf Reisen, indem sie mit Bekannten Kontakt aufnehmen bzw. durch eines der Adressenverzeichnisse Kontakt knüpfen, z.B. durch den Pasporta Servo, in dem 906 Personen aus 72 Ländern enthalten sind, die andere reisende oder Urlaub machende Esperanto-Sprecher für eine begrenzte Zeit beherbergen. Über das ganze Jahr finden Dutzende von internationalen Treffen, Tagungen und Freizeitaktivitäten statt, die sich häufig mit aktuellen gesellschafts- und kulturpolitischen Fragen beschäftigen.

weitere Information : adreso kaj telefonnumero, auch im WWW :
http://www.esperanto.de

Esperanto ? What’s that ?

Esperanto was proposed in 1887 as a neutral international language by Dr. L. L. Zamenhof, a Jewish opthalmologist living in the Russian-controlled part of Poland. His aim was to develop an easily accessible, regular language and try it out with colleagues, so that it might be introduced eventually as an international second language for everybody. He considered it not only practical to have a neutral language that belonged to all equally, but a way to promote peace as well.

In fact, Esperanto has achieved one initial breakthrough by becoming a living language that spans generations, having been learned by hundreds of thousands throughout the world, though only a fraction of them have joined organized groups. The main worldwide Esperanto organization UEA (Universala Esperanto-Asocio) has members in 120 countries. The smaller SAT (Sennacieca Asocio Tutmonda = Worldwide Anational League) is a meetingplace for left-wing, trade-unionist and ecologically active Esperanto speakers. Esperanto has demonstrated its viability. It provides many practical services to its speakers.

A democratic reform of world-wide communication

The world dominance of just a few languages derives mainly from the power of the states that use them. Members of non-privileged linguistic communities communicate “uphill” whenever they are forced to deal on a supranational scale in one or more hegemonial languages, of which they usually have a significantly poorer command than of their native languages.

International utilization of just a few national languages distorts cultural exchange and skews the flow of information in favour of certain language communities, or, to be more precise, in favour of their economic, political and opinion-making elites. The present predomination of English is a prime factor for the conquest of world markets by products of the American popular culture industry. An easier to learn and neutral language could remedy this situation by creating more equity and balance.

While some people are fatalistic about the language problem, some benefit from it, because their personal command of foreign languages is a career asset or a source of personal prestige. But it is especially the ruling classes of many countries that like the status quo. It is decidedly in their interest that the working masses and generally most of the populace remain monolingual or of limited proficiency in foreign languages, because in that way they have less direct access to opinions and information from abroad that haven’t passed through the filter of the domestic media that the ruling classes dominate, just as they have less direct exchange with their social counterparts in foreign countries.

Esperanto is egalitarian. It is meant to enable broad strata of society in all countries to communicate directly over and beyond linguistic and political boundaries. English, regarded by many as the de facto world language, fails to make that possible even in the small group of comparatively wealthy nations with developed systems of public education.

Use of national languages on the international plane is costly in monetary terms. The EU alone expends over a thousand million DM for this purpose annually. The same situation prevails at the UN and in other international organizations. Esperanto is regarded by its users as a potential aid to the democratic resolution of conflicts and as a means of achieving equal communication rights.

A functioning language

Esperanto can be learned in around a third of the time needed to learn the most commonly studied foreign languages. It is written phonemically (one sound = one letter) and has a very regular grammar. Its phonology is as international as possible. Spoken Esperanto sounds a little like Spanish or Italian.

Esperanto is an agglutinating language, in which a large share of vocabulary is compounded from smaller elements. This reduces the number of lexical elements that need to be learned separately. Items of vocabulary have been selected in accordance with the principle of maximum international familiarity.

A language suited to all purposes can only develop by way of a collective process. For almost 100 years congresses and informal meetings have been taking place, at which Esperanto is spoken. There are tens of thousands of books and several hundred regularly published, albeit often small periodicals in Esperanto. Esperanto frequently becomes the everyday family language for couples of different origin (and their children).

Esperanto evolves by borrowing lexical items and forging new vocabulary from its own resources, just as other languages do, yet it does not lose its relative simplicity and regularity.

What is in store for Esperanto ?

The community of speakers in Europe is stable, while it has grown substantially over the last few decades in some areas outside of Europe (China, Iran, Africa). Esperanto has received a greater measure of official recognition than is commonly known, though not nearly enough to bring about its world-wide introduction as a universally used second language. In 1954 a UNESCO resolution acknowledged “the results attained by Esperanto in the field of international intellectual relations and in the rapprochement of the peoples of the world”. The Universal Esperanto Association has consultative status at UNESCO and collaborates with other non-governmental organizations in a number of its working groups. That organization reasserted its position in 1985 and recommended that the language problem and Esperanto be given more thorough treatment in schools and universities of the member-states.

A few years ago 47 members of the European parliament demanded that the suitability of Esperanto as a language for the European community be investigated. Some countries have conferred Esperanto the status of an elective subject in schools. The University of Budapest has an Esperanto department and other institutions of higher education provide courses in and about Esperanto, the Universities of Saarbrücken and Poznań, for example. Local authorities in a few countries publish tourist and other information in Esperanto, while international radio services in several countries broadcast daily or weekly Esperanto programs on shortwave and by satellite.

In the long term, rapide growth of the network of world communication will heighten perception of the international language problem. Esperanto’s chances will depend both on the advancement of international co-operation and on public pressure being brought to bear in many countries simultaneously, a development likely to occur only in a political climate typified by radical democratic and internationalistic strivings, and by both social and global egalitarianism. Practical application of Esperanto here and now demonstrates the viability of the idea and serves to anticipate such a climate.

Many are putting Esperanto to practical use

Many have made world-wide contacts through Esperanto in return for a moderate investment of time to learn it. Some become active in specialized organizations, local, national and international groups. Most Esperanto-speakers use their language skills while on vacation trips, by contacting acquaintances or making new contacts through one of the address books such as the popular Pasporta Servo, which contains the addresses of 906 people in 72 countries who are willing to lodge travelling or vacationing Esperanto-speakers for a limited time. There are dozens of international meetings, conferences and recreational activities the year round, often dealing with social, political and cultural questions of current interest.

further information : Maldekstra Forumo, adreso

Esperanto ? Kio estas tio ?

Esperanto estis proponita en 1887 de d-ro L. L. Zamenhof, juda okulkuracisto vivanta en la ruse regata parto de Pollando, kiel neŭtrala internacia lingvo. Li volis evoluigi kaj elprovi kun samopiniuloj facile lerneblan, regulan lingvon, kiu pli poste estu enkondukita kiel internacia dua lingvo por ĉiuj. Li konsideris neŭtralan kaj al ĉiuj homoj samgrade apartenantan lingvon ne nur praktika afero, sed ankaŭ faktoro de paco.

Unu trarompon Esperanto jam atingis : ĝi fariĝis transgeneracia vivanta lingvo, kiun centmiloj en la tuta mondo lernis, el kiuj nur parto aliĝas al asocioj. La Universala Esperanto-Asocio (UEA) havas membrojn en 120 landoj. La pli malgranda Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT) arigas maldekstre-politike, sindikate kaj ekologie aktivajn Esperanto-parolantojn. Esperanto konstante pruvas sian uzeblecon. Krome, ĝi provizas al siaj parolantoj multe da praktikaj servoj.

Demokratia reformo de la komunikado en tutmonda skalo

La tutmonda dominado de kelkaj lingvoj baziĝas esence sur la potenco de la ŝtatoj, kiuj staras malantaŭ ili. Membroj de neprivilegiitaj lingvaj komunumoj komunikas « deklivosupren », kiam ili devigite uzas en internacia kadro unu aŭ plurajn hegemoniajn lingvojn, kiujn ili plej ofte malpli bone regas ol sian gepatran lingvon.

La internacia apliko de kelkaj naciaj lingvoj distordas la kulturan interŝanĝon kaj fluon de informoj favore al difinitaj lingvaj komunumoj, pli precize dirite, favore al iliaj ekonomiaj, politikaj kaj opinigvidantaj elitoj. La aktuala prioritata pozicio de la angla estas unu ĉefa kondiĉo por la konkero de la mondaj merkatoj per produktoj de la usona kulturindustrio. Neŭtrala, pli facile lernebla lingvo povus krei pli da ekvilibro.

Kelkaj akceptas la lingvan problemon fatalisme kaj kelkaj ŝatas vivi kun ĝi, ĉar iliaj propraj fremdlingvaj konoj estas kariere utilaj aŭ prestiĝodonaj. Sed unuavice la regantaj klasoj de multaj landoj komforte vivas kun la aktuala situacio. Kongruas kun ilia intereso, ke la amaso de salajruloj kaj entute la plej multaj popoltavoloj restas unulingvaj aŭ nur en limigita grado scipovas fremdajn lingvojn, ĉar tiuj tiam trovas malpli da aliro al opinioj kaj informoj el eksterlando, kiuj ne trapasis antaŭe la filtrilon de la amaskomunikiloj, kiujn ili dominas, same kiel ili malpli povas partopreni rektan interŝanĝon kun siaj samspeculoj en eksterlando.

Esperanto estas egalisma. Ĝi devus ebligi, ke vastaj popoltavoloj en ĉiuj landoj senpere interkompreniĝu trans lingvajn kaj politikajn limojn. La angla, kiun multaj rigardas kiel la faktan mondan lingvon, ne sukcesas fari tion eĉ en la malgranda grupo de relative riĉaj landoj kun elkonstruita lerneja sistemo.

La uzo de naciaj lingvoj en internacia kadro estas multekosta. La EU sola devas elspezi pro ĝi miliardojn da markoj jare. Simila estas la situacio ĉe Uno kaj aliaj internaciaj organizaĵoj. La uzantoj de Esperanto vidas en ĝi helpilon por la demokratia solvado de internaciaj konfliktoj kaj rimedon de komunikada samrajtigo.

Funkcianta lingvo

Kompare kun la plej lernataj fremdaj lingvoj, Esperanto estas lernebla en maksimume triono de la tempo. La skribo estas fonemika (unu sono = unu litero) kaj la gramatiko estas tre regula. Ĝia sonsistemo respondas al la principo de maksimuma internacieco. La parolata Esperanto sonas iom kiel la hispana aŭ itala.

Esperanto estas aglutina lingvo, ĉe kiu ampleksaj partoj de la vortostoko estas kunmetitaj el pli malgrandaj elementoj. Tiel reduktiĝas la nombro de aparte lernendaj leksikaj elementoj. La vortostoko respondas al la principo de kiel eble plej alta internacia konateco.

Lingvo taŭga por ĉiuj celoj povas estiĝi nur en kolektiva procezo. De preskaŭ 100 jaroj okazas kongresoj kaj renkontiĝoj, ĉe kiuj oni parolas Esperanton. Estas dekmiloj da libroj kaj kelkcent regule aperantaj, plej ofte pli malgrandaj gazetoj en Esperanto. Esperanto ofte fariĝas la ĉiutaga familia lingvo ĉe paroj de diversetna deveno (kaj ties infanoj).

Esperanto evoluas plu – kiel aliaj lingvoj per leksika pruntado kaj nomado de nocioj el jam ekzistantaj lingvaj rimedoj – sen perdi sian relativan simplecon.

Kien estonte Esperanto ?

La komunumo de parolantoj en Eŭropo estas stabila kaj forte kreskis en kelkaj ekstereŭropaj landoj (Ĉinio, Irano, Afriko). Esperanto intertempe trovis pli da ĝenerala agnosko ol la plimulto de homoj scias, eĉ se tiu agnosko absolute ne sufiĉas por ĝia tutmonda trapuŝo kiel dua lingvo por ĉiuj. En rezolucio Unesko agnoskis en 1954 « la de Esperanto atingitajn rezultojn sur la kampo de internaciaj intelektaj rilatoj kaj en la interproksimigo de la popoloj de la mondo ». La Universala Esperanto-Asocio UEA kunlaboras ekde tiu tempo kun aliaj neregistaraj organizaĵoj en diversaj laborgrupoj de Unesko. Tiu organizaĵo reasertis en 1985 la antaŭe alprenitan starpunkton kaj rekomendis pli forte pritrakti la lingvan problemon kaj Esperanton en lernejoj kaj universitatoj de la membroŝtatoj.

Antaŭ kelkaj jaroj 47 EU-parlamentanoj postulis esploron pri la taŭgeco de Esperanto kiel lingvo por la Eŭropa Komunumo. Kelkaj landoj allasis Esperanto por la lerneja instruado. La Universitato de Budapeŝto havas Esperanto-fakultaton, kaj aliaj altlernejoj proponas kursojn en kaj pri Esperanto, ekzemple la Universitato de Saarbrücken. Lokaj instancoj eldonas turismajn informilojn en Esperanto, kaj ĉiutagaj elsendoj en Esperanto estas kapteblaj kurtonde respektive satelite.

Je longa daŭro, la pli kaj pli densa retiĝo de la mondo akcelos pli fortan perceptadon de la internacia lingva problemo. La ŝancoj de Esperanto dependos kaj de la grado de praktikata internacia kunlaboro kaj de la publika premo, kiun oni devos fari en multaj landoj samtempe, kaj kiu povos disvolviĝi nur en politika klimato, en kiu radikal-demokratiaj kaj internaciismaj, kiel ankaŭ mondpolitike kaj sociinterne egalismaj streboj pli forte ol nun efikadas. La praktika uzado de Esperanto devus jam hodiaŭ anticipi tian klimaton.

Multaj praktike utiligas Esperanton

Multaj havigis al si per Esperanto post modesta lernlaboro mondampleksajn kontakteblecojn. Kelkaj kunagadas en fakaj asocioj, lokaj grupoj, landaj asocioj aŭ internaciaj organizaĵoj. La plimulto de Esperanto-parolantoj akcentas la praktikan aspekton pli ol la politikan : ili uzas siajn lingvosciojn dum vojaĝoj per kontaktalpreno kun gekonatoj respektive per kontaktiĝo per unu el la adresaroj, ekz. per tiu de la Pasporta Servo, en kiu enestas 906 personoj el 72 landoj, kiuj loĝigas aliajn vojaĝantajn aŭ feriantajn Esperanto-parolantojn dum limigita tempo. Tutjare okazadas dekoj da internaciaj renkontiĝoj, konferencoj kaj libertempaj aranĝoj, kiuj ofte okupiĝas pri aktualaj socipolitikaj kaj kulturpolitikaj demandoj.

por pliaj informoj : adreso kaj telefonnumero, ankaŭ en la reto : http://www.esperanto.de