Elekti kolorojn : grizaj Verda kaj ruĝa Blanka kaj nigra
Ĝisdatigita lundon la 9an de septembro 2024 . Ĝis nun estas 2952 tekstoj   Rss  Indekso  Privata spaco  Kontakto
Informoj | Libroj | Dokumentoj | SAT-organo | Frakcioj | SAT-kulturo | Fakoj | Ligoj | Ar ?ivo | Venonta kongreso | Membriĝi
UNUA PAÄœO

En la sama rubriko

puce Ret Marut : Antagonismo
puce Ret Marut : La timo vivi

Ret Marut : La timo vivi





Ret Marut
La timo vivi


(el la gazeto „Brikofaristo“,1917)

La potencega interna impulso de la homoj tute vivi – tute vivi per disvolvado de ĉiuj iliaj fortoj kaj latentaj kapabloj – kaj la maleblo kontentigi tiun impulson, entenas unu el la psikaj ka ?zoj de la nuna homara tragedio. Tiu kontra ?diro kaj la streĉi ?o ekeestanta el tio, estas tio, kio tre faciligas la malhumanajn entreprenojn de militaj demagogoj, de la landrabaj furiozuloj kaj plilongigantoj de militoj. La profitintencoj de la armilaj liverantoj kaj fi-komercistoj de ĉiu speco estas rilate al tio nur akcelantaj fortoj, kiuj efikas plifortigante, sed tamen devus resti tute senefikaj, se la homaro dekomence rifuzus kunagi pri tio.


Sed kial la homoj ne povas plenforte kaj sukcese defendi sin kontra ? tiaj al ili ĉiurilate dama ?igaj influoj ? Ĉar oni subigas ekde la infaneco je la individuoj per ĉia potenco kaj severo ĉiujn aspirojn, ĉiujn kapablojn kaj ĉiujn emojn la ? ili vivi Ekde la unua lerneja tago de infanoj la celo de la gepatroj kontra ? knabo direkti ?as nur al tio fiksigi la bazon de vivteniga nutrada sekureco (ekzisto), kaj kontra ? la knabinoj – sendepende de maloftaj esceptoj – prepari ilin pri tio esti bona objekto de edzinigo. Sed ?i estus ja senfine pli grava fari el infano kompletan harmonie edukitan homon, ja entute fari nur homon el ?i, kaj ne nur fura ?oserĉanton. Se la infano estas a ?tentika homo, ?i trovas la bazon kaj anta ?kondiĉojn de la plaĉa nutra ? sekureco tute per si mem kaj bezonas por tio nek konsilojn nek eĉ devigajn direktivojn. Per si mem tiuj celadoj de la edukistoj apena ? estus tre dan ?eraj. Sed rilate tion, ke ekzistas ĉe la sekurigo de la vivbazo ankora ? estas diversaj nuancoj de pli alta kaj pli malalta specoj oni preferas – por fari perfekta la malfeliĉon – tiun vivmanieron, kiu kiel eble plej frutempe metas la homojn en la staton, en kiu ili sentas sin liberigitaj de ĉiuj zorgoj pri sia estonteca vivo. Oni sidas a ? obstine studegas, la ? tio a ? tio, la la ?an kvanton da jaroj kaj poste levi ?as al posteno kaj honoroj. Tiu strebado pri frua senzorgeco trovas sian plej klaran esprimon je la perspektivo pri kiel eble plej granda oficistopensio a ? je la firma sekurigo de frua viv- a ? vivpensio. Kaj ju pli frue estos pagata alta oficista pensio a ? vivpensio, des pli valoras la profesio a ? la ofico ; ju pli bona estas la pensia perspektivo des pli grasa la ofico kaj des pli influiga la socia rango. Ne tiuj efektivigas por la kulturo la plej altan kaj por la progreso de la homaro la plej valoran kaj plej gravan, kiuj jam en la a ?o de dudek unu jaroj scias senerare elkalkuli siajn estontajn oficistajn a ? vivpensiojn a ? la socian rangon, sed tiuj, kiuj ne scias, kiel ilia vivo en la sekva jaro deruli ?os : de la praktikantoj de liberaj profesioj. La pensiaj aspirantoj estas nenio krom la numeroj de la homaro, kiuj a ? bremsas la progreson a ? estas indiferentaj pri ?i. La stimulantoj, la sturmantoj, la vojpretigantoj estas tiuj, kiujn oni ĉiam parte mirigite kaj parte kompateme demandas : „Sed, dio mia, kion vi faros tiukaze, se viaj celoj ne efektivi ?os, a ? se vi estos malsana ? Pensu foje anka ? pri via oldula ?o !“

Pensioj estu forigitaj, favore al la homaro. Anstata ? tio estu : ?tata subteno de ĉiu civitano, kiu fari ?is malkapabla labori a ? kiu atingis certan a ?on. Tiu ?tata subteno devus esti sufiĉe alta por ebligi al la ricevanto senzorgan vivon la ? ties ?istiamaj vivkutimoj ; kaj sensecepte ĉiu civitano a ? ĉiu, kiu laboris fiksitan minuman kvanton da jaroj interne de popola komunumo, devus ricevi la pension sen oficiala skribo. (De la laborista pensio, kiu jam ekzistas, en tiu rilato ne povas esti la parolo, pro ties nesufiĉeco, (la a ?a limo estas tro alta kaj la cedata sumo ne menciinda.) La ?tato pro tio ricevus multe malpli da oficistoj, sed anstata ? tio ja des multe pli tre fervorajn homojn. La unua rezigneblus, la lasta estas nepra neceso, speciale por la ?tato kaj por la homaro ?enerale. La homoj ne plu ur ?us al la profesioj kaj oficoj, kiuj promesas bonan kaj frutempan pension, sed al tiuj, kiuj ?ojigas ilin. Vere sukcesa estas ja nur tiu laboro, kiun oni faras kun ?o ?o, pri kio atentigas emo, talento kaj precipa ta ?geco. La popola tuto – a ?, a ? se oni preferas diri tiel : la ?tato – havus de tio la plej grandan utilon. Kiom da laborvaloroj jam pro tio estas perditaj, ĉar oni faras certan laboron nur kontra ?vole.

Sed nia tuta edukado, ja nia tuta vivo estas adaptita al tio pensi nur pri la sekurigo de la porvivo anstata ? pri la laboro mem kaj unuavice pri la laboro. Tiu eterna timo pri la ?an ?okazoj de la vivo, tiu ĉiama timo foje ne havi tagman ?on, tiu ununura zorgo pri tio, kio povus (povus !) fari ?i en maljuna a ?o el iu, faras el la homoj obeulojn, sklavojn. Per tiu vivotimo oni subigas ĉiun entrepeneman spiriton kaj enkatenigas ĉiun fre ?an, vivantan, senzorgeman risk- kaj vivkura ?on. Se oni estas dungito a ? oficisto, jen la ununura bezono estas, ke oni havu tian oficon a ? dungadon en la plej bona kazo poreterne, se ?i estas nur ne tro malbone pagata kaj se ?i sekurigas la vivon en la maljuneco. Kaj tial la homoj fari ?as servilaj, subulaj kaj timemaj pro la plej malla ?ta venteto kaj lasas sen uzo rusti la plej bonajn kaj plej belajn fortojn donitajn de bonintenca naturo al oni. Nur ne ?an ?o ! Sed je la ?an ?o, pli ?uste je la konscio timi neniun ?an ?on, trovi ?as la progreso kaj impeto. La a ?o : ho, mi sufiĉe bone komprenas, ke ?i povas esti por certa homo multe pli grava kaj pli valora senbremsite ekmovi la riĉecon kaj multflankecon de la vivo, la abundon de ebloj, ĉiujn siajn fortojn kaj talentojn tiamaniere, ke tiam, kiam oni fari ?os efektive tro olda kaj malkapabla por plu labori, oni libervole finos la vivon, sed por tio kunprenas la dian konscion transmonden, ke oni nek ?uldas ion al la vivo nek al la donitaj kapabloj, kaj do estis homo. Oni laboru, tiel bone kiel oni povas ; oni plenumu tion, al kiu onin kondukas emo kaj talento, senafliktite pri monenspezaj perspektivoj ; oni provu per ĉiuj fortoj kaj konoj ?uste tion plej bone plenumi, pri kio oni ?uste okupi ?as. La vivo estas tiel mallongega, kaj en la tuta eterneco oni vivas ?in nur unufoje, kaj tamen oni plenigu ?in nur per tio ĉiam ĉirka ?rigardi pri pli granda mongajno ? La ?an ?o de la vivkondiĉoj kaj de la vivkutimoj kondukas supren-malsupren, alportas feliĉon kaj malfeliĉon. Malfeliĉo, ĉu ? Ja ne povas esti malfeliĉo, se oni faras laboron kun ?ojo kaj je ?i trovas profundan kontenti ?on ; ?i ja ankora ? tiam ne povos esti malfeliĉo, se ?i enspezigos nur tiom, ke oni ne malsatmortos. La veraj valoroj troveblas sur aliaj terenoj. Timi la multflankecon kaj riĉecon de la vivo faras laca, bremas la homojn sur pli malaltan ?tupon de la evoluo kaj faras ilin nekapablaj kompreni la novan tempon alrapidantan kaj la novajn mondajn okaza ?ojn, en kiuj ni staros post certa tempo pli profunde ol ?uste nun, kaj iri kun ili. Tiu, kiu ne kuniras, subi ?as la radojn.

Sed tiu timo vivi estas tre disvastigita. Se la individuo havas tiun timon, tiukaze tio estas malbonega, sed parte komprenebla. Ĉar malfortaj homoj kaj tiaj, kiaj ne havas memfidon pri la giganta forto, kiu internas de ĉiu homo, ĉiam timidas kaj timas, plej multe la vivon. Sed multe pli malbona estas, se registaroj kaj regantoj timas la vivon, se ili timas la altigitan vivosenton, la altigitajn vivofortojn kaj la levi ?intan vivovolon de popolo, se ili timas doni rajtojn al popolo, kundecidigi popolon pri ĉiuj internaj kaj eksteraj okaza ?oj de la ?tata vivo. Kiom pli ?oje oferas popolo sangon kaj bonfarton, se ?i vere havus certan kundecidorajton je sia sorto kaj ne nur disponas pri bona fido. Timi la junulece fre ?an viglan sangoplijunigantan kunlaboron de la popolo estas la granda obstaklo, kiu, ligite kun nekompreno, estigas tiom da dama ?o ; ĉar ĉiuj popoloj en tiu ĉi mondotragedio fari ?is maturaj, eĉ, se tiu matureco ?is tiu momento efektive mankis al ili. Nur la timo pri la vivoforta kunlaboro de la popolo estas la obstaklo ! Ĉar la timo, poste eble ne plu tiel bone povi grasigi sin je la kostoj de la publiko, povus havi ja nur homoj, kiuj estas morale tute dekadentaj. Tiu supozo tamen estu ekskludita, ĉar mia fido pri la eterna boneco en la homoj ne permesas, ke tiaj homoj povus ekzisti.

Kun melankolio ni memoras pri la hele ekflamigita animeksciti ?o de la unuaj ses semajnoj post la eksplodo de la milito. Äœi forblovi ?is, ?i devis forblovi ?i, ĉar la kutimigo sufokas anka ? la plej altan entuziasmon. Krome la homoj tiam vere estis pli bonaj, dume ni nun sufoki ?as je la komercista spirito kaj je la monenspezado. Sed kial ni ne havas kvar-a ? sesfoje en la jaro tian kolosan entuziasmon, tian gigantan plialtigon de nia vivo ? Tio dependas nur de ni mem. Miloj de diversaj ebloj ekzistas, kiuj havigas al ni tian altan levi ?on de niaj vivosentoj kaj ĉiuj ĉi ebloj estas pli noblaj kaj pli indaj al la homoj ol la milito. Kial ni ne uzas ilin ? Kial ni ne serĉas ilin ? Pro la timo vivi ; pro la timo perdi nian ĉiam la ? la horlo ?o regulitan saman vojon al nia ĉiutaga okupo. Kaj se ni trovus neniun eblon entuziasmigi kaj ebriigi nin kune en amaso, tiukaze ni provu ?in do ĉiu unuope solecaj kaj la miloj da diversaj ebloj plii ?os al milionoj da ebloj. Kial kreantaj grandaj artistoj kaj diligentaj esploristoj de la scienco estas neniam militfuriozuloj ? Tio ja pripensindu de ni.

Sed kion la ?tato faru la ? sia eco kiel subtenforto kaj kuntenilo de la individuo por ne resti senaga kaj ne perdi la briidilojn ? Tuj post la pacodeklaro la ?tao altirante kunvoku per ĉiuj siaj fortoj kaj ebloj ĉiujn energie agantajn, volfortajn, vivo ?ojajn kaj vivjesigajn homojn el ĉiuj kultivitaj partoj de la mondo al si, de kie ajn ?i povas ricevi ilin. Se la ?tato rabus landojn, ?i farus ?in simile, sed la homoj estus malvolemaj kaj fari ?us ties plej furiozaj malamikoj kaj detruantoj. Kaj, se la ?tato estos loginta tiujn libervole venintajn homojn al si, ?i akceptu ilin tiel rapide kiel eblas en sia popola tuto. Koloniistoj ĉiam fari ?os la plej lojalaj civitanoj. La ?tato tiru ilin en la interesojn kaj la politikon de l’ popolo ; ?i zorgu, ke la lando fari ?u por ili vera patrio. Oni lasu pensi ĉiun, paroli kaj skribi, kion ?i a ? li volas kaj ĉiun alpre ?i tiun, kiun ?i a ? li volas alpre ?i sen limigi ties publikajn rajtojn. Oni ne postulu unue plurjaran restadan ateston de tia persono, sed kontrolu – sed ne eble eĉ per burokratoj – ties kapablecon kaj ties honestan volon fari ?i vera popolano. Per similaj agoj kreis sa ?aj viroj mondokulturlandojn (Romia Imperio), Britlando, Usono kaj Francio (precipe tiu tion delonge intencas.) Germanio rapide kaj sen longa pripensado turilate superatutu ilin. Äœi eĉ devos. Krome tia fre ?a sangaldono ankora ? neniam dama ?is al popolo, sed ĉiam nur utilis. Kaj ?i zorgu pri tio, ke al ĉiu plaĉu en Germanio, por ke la novaj civitanoj ne eble eĉ foiru kaj kunprenu malnovajn. Ĉar tiukaze, se la diro : „Kie vi bonfartas, tie estas via patrolando !“ estus mensogo, kiel oni ĉiutage instruas al ni, jen hodia ? vivus ne pli ol dudek milionoj da germanoj kaj germane sangaj sole en Usono. La germana popolo pripensu sufiĉe frutempe, ke ?i bezonos post tiu mondokatastrofo fervorajn kaj vivofortajn virojn a ? ĉiuj ties venkoj estus senvaloraj kaj la tuta sango de ties kura ?aj filoj estus fluinta vane.



Tradukis Dorothea & Hans-Georg Kaiser & Frank Vohla en vesperoj de la klubo Karapaco.

La artikolo aperis unuafoje en la gazeto „Ziegelbrenner (Brikofaristo), Unua jaro, unua decembro de la jaro 1917, kajero 2



 

Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT)

67 av. Gambetta
FR - 75020 Paris

Retadreso : kontakto_ĉe_satesperanto.org
Pri financa ?oj : financoj_ĉe_satesperanto.org
Retejo : http://satesperanto.org/
Tel : (+33) 09 53 50 99 58

Po ?tkonto n-ro 1234-22 K, La Banque Postale, Paris
IBAN : FR41 2004 1000 0101 2342 2K02 064
BIC : PSSTFRPPPAR
Konto de SAT ĉe UEA : satx-s
Konto de SAT ĉe PayPal : financoj_ĉe_satesperanto.org

Por renkonti ?i kun SAT-anoj en Parizo, informi ?u ĉe la sidejo de SAT-Amikaro

Se vi havas demandojn pri SAT, skribu al la SAT-oficejo en Parizo
a ? al via peranto

Pri teknikaj problemoj sur la pa ?o, skribu al pa ?o-aran ?ulo.

Privata ejo
Danke al spip

fabrikita en esperantio