III - Esperanto je la servo de la Proletaro

Estas bone spertita fakto, ke la Laboristaro povas atingi plibonigon de siaj labor- kaj vivkondiĉoj nur per konstanta batalo kontra ? la ekspluatata klaso - la bur ?aro. Tia batalo por sukcesi bezonas unui ?on. Komence la ekspluatitoj sindikate grupi ?is en la urbo, kie ili laboris ; poste la grupi ?o plilar ?i ?is, fari ?is regiona, nacia, internacia.

La kapitalismo, enirinta la stadion de imperialismo, disvolvas la produktofortojn tiagrade, ke la ekonomio pli kaj pli interplekti ?as la ? tutmonda skalo. Grandaj trustoj jam nun posedas fabrikojn en plej diversaj partoj de l’ mondo. Se la laborforto estas malpli kara en iu loko, t.e. se la tieaj laboristoj estas malpli postulemaj kaj ne bone organizitaj, la industriĉefoj tendencas pligrandigi la alilokaj laboristoj.

En tre proksima tempo la strikoj en kelkaj industrioj povos esti sukcesaj, nur se ili okazos samtempe kaj tutmonde. La granda plimulto da laboristoj ne ankora ? komprenas tion. Sed la faktoj pli kaj pli devigos ilin kompreni. jam gvidantoj devis konfesi, ke la lasta karbminista striko en Britio malsukcesis ĉefe pro tio, ke en Germanio, en Francio kaj en aliaj landoj ministoj elfosis la bezonatan karbon, kiun aĉetis Britaj industriĉefoj. rezultas el tia stato, ke la laboristoj nepre bezonas ne nur internacian, sed eĉ tutmondan unui ?on.

Por unui ?i necesas interkompreni ?i. Kaj jen aperas la bezonon de komuna lingvo.

* * *

La reganta klaso ?is nun solvis la problemon relative facile. La idoj de la bur ?aro ja vizitas la lernejojn ?is sia 20 - 25 - 30-a jara ?o. Tie ili lernas kelkajn lingvojn, kaj tiel diversnaciaj bur ?oj povas pli malpli interkompreni ?i. Aliparte la grandaj firmoj kaj entreprenoj povas salajradi tradukistojn kaj interpretistojn. Tia solvo de la interkompreni ?o ne estas racia, sed ?i almena ? ebligas la komercajn rilatojn.

Tute alia estas la situacio ĉe la laborista klaso. La proletaj gefiloj forlasas frue la lernejon kaj apena ? povas korekte uzi sian gepatran lingvon. En tiaj kondiĉojn la tutmonda nepre necesa unui ?o de la laboristoj estas malfacila. En la ?is nunaj provoj de unui ?o inter la naciaj organizoj laboristaj oni devas imiti la bur ?ojn kaj uzi helpon de tradukistoj kaj interpretistoj. Intima kunlaborado, intima konati ?o inter la diverslingvaj ekspluatatoj estas tute neebla.

La gvidantoj de laboristaj organizoj traktas pri interesoj de siaj delegintoj kvaza ? negocistoj rilate varojn. Milionoj da laboristoj, kies klasaj interesoj estas la samaj, restas ja apartigitaj, enkadrigitaj per la lingvaj baroj kaj staras mute unuj apud aliaj kvaza ? objektoj, varoj. Kvankam la rilatoj inter la diverslandaj organizoj estas ankora ? neoftaj, preska ? okazaj, ili tamen jam postulas la elspezon de grandaj sumoj por la tradukado de dokumentoj, de raportoj, de tezoj en multajn lingvojn, por la eldonado de sam-enhavaj revuoj en kelkaj lingvoj. La intereso de la laborista klaso ur ?e postulas la forigon de la lingvaj baroj. La gvidantoj de la laborista movado, kiuj malatentas tiun problemon, iel perfidas la laboristojn.

Ne sufiĉas prediki elokvente la neceson de tutmonda unui ?o, se oni malzorgas la rimedojn, kiuj ebligas tiun unui ?on. La mondlingva problemo estas jam teorie solvita. La ? malgranda skalo, esperanto eĉ eniris la praktikon, la socian vivon. Tamen la grandega plimulto da laboristaj gvidantoj faras nenion por apliki la solvon.

Tia stato postulis la starigon de organizo, kies ĉefa celo estas la praktika aplikado de esperanto por la interesoj de l’ Proletaro.