Marksismaj libroj kaj arkivoj

03 aŭgusto 2017

Triumfo kaj Tragedio : Esperanto kaj la Rusa Revolucio

Post kelkaj komencaj duboj de la caraj cenzuristoj, la unua jardeko de la 20-a jarcento estis periodo de bonaj rilatoj inter Esperanto-parolantoj kaj la rusaj aŭtoritatoj. Estis kursoj kaj kluboj tra la tuta lando. Ĉiujare ĝis 1914 en landaj Esperanto-kongresoj partoprenis oficiala registara reprezentanto kun la subteno de la Ministerio pri Industrio kaj Komerco.

Kiam la Rusa Revolucio eksplodis, multaj esperantistoj donis al ĝi sian entuziasman subtenon. En la sama tempo, ili daŭre reklamis la lingvon. Ĉefo inter tiuj estis energia kaj ambicia junulo, Ernest Drezen , kiu sukcesis konvinki la novan reĝimon, ke Esperanto estos esenca ilo por ebligi al la monda proletaro komuniki dum la atendata proleta revolucio. La Esperanto-movado ricevis subtenon de la sovetaj aŭtoritatoj je la plej alta nivelo, kio ebligis al ĝi disvolviĝi en plej kontentiga maniero.

Kovro de Rusia revolucio de 1917 ( Moscow, 1989) YF.2015.a.8476, grafika romano pri la Revolucio en Esperanto

Gravas ne subtaksi la idealismon de la fruaj jaroj, kiu donis fruktojn interalie en la kampoj de lingvo kaj kulturo. Interne estis politiko kuraĝigi la uzadon de ĉiuj lingvoj de la naciminoritatoj, dum grava eksterpolitika celo estis la kreado de tutmonda proleta kulturo. Esperanto enkadriĝis nature en ĉi tiun aspiron al pli granda internaciismo.

Frue en 1919 la bolŝevika registaro faris gravan kontribuon al la laboro de la Esperanto-movado. Pri tio raportis la periodaĵo Esperanto Triumfonta (’Esperanto triumfos’) la sekvan jaron (1920, numero 6) :
Moscow : Laŭ la oficiala komunista gazeto ’Izvestija’ de la 16-a kaj 17-a de januaro 1919, la komunista registaro disponigis al la Moscowesperantistoj grandan domon.... Ĝi estos hejmo de la Moskva Esperanto-Societo kaj la Organiza Komitato de la Rusa Esperanto. Federacio.... Estos ankaŭ libroservo kaj granda biblioteko, legejo kaj kunvenejo por la klubo. Estas du eldonaĵoj : ’Oficiala Bulteno’ kaj ’Juna Mondo’ (Oficiala Bulteno kaj Juna Mondo).

Drezen sciis, ke iu ajn Esperanto-asocio devos konformiĝi al la bolŝevika partilinio. Post diversaj provoj, li fondis en 1921 la Sovetrespublikara Esperantista Unio (SEU : Soviet Republics’ Esperantista Unio), kies konstitucio sekvis la organizajn principojn de la Bolŝevika Partio.

Kovro de : L. Sosnovski, Kvinjaro de Sovetlandoj ( Moscow, 1923) Supre.
Malsupre : Portreto de Leon Trockij el la sama libro kun titolpaĝo kiel Jarkvino de la Oktobra Revolucio . F13/1021

Multnombraj junaj esperantistoj aliĝis al la nova asocio, inter ili multaj talentuloj : organizantoj, ĵurnalistoj, verkistoj, poetoj. SEU rapide fariĝis forta, sana kaj aktiva esperantista kolektivo kun granda membraro. Por daŭre ricevi ŝtatan subtenon ĝi tamen devis publike ĉesi ĉiujn rilatojn kun Tutmonda Esperanto-Asocio (UEA), rigardata kiel "neŭtrala" etaburĝa organizo solidareca kun la Ligo de Nacioj" kaj do ne permesita havi membrojn aŭ reprezentantojn. en la Soveta Respubliko. Tio estis unu el la punktoj aprobitaj dum la unua kongreso de SEU. Anstataŭe, SEU elektis kunlabori kun Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT : Monda Sennacia Asocio), kiu estis fondita kiel neneŭtrala proleta esperantista organizo dum la sama periodo. SEU rekomendis, ke ankaŭ ĉiuj ĝiaj membroj aliĝu al SAT.

Kovro de : Eugeno Mihalski, Prologo , ( Leipzig, 1929). YF.2012.a.27401

Kunlaboro inter SEU kaj SAT estis komence aktiva kaj fruktodona, sed en 1923 aperis la unuaj signoj de malkonsento pri la celoj kaj direkto de la Esperanto-agado, kiam la ekzekutivo de SAT ne aprobis kelkajn el la decidoj faritaj dum la kongreso de SEU. Eĉ tiel la rilatoj restis bonaj, kulminante per la 6-a Kongreso de SAT en Leningrad1926.

Sovetia stampo por kongreso de SAT en Leningrad( El Vikimedia Komunejo )

Intertempe la politika klimato en la Soviet Unionŝanĝiĝis. La ideo de monda proleta revolucio estis malfavora. Stalin, la nova gvidanto, kredis ke eblas konstrui socialisman socion en ununura lando. Ĉiu, kiu malkonsentis, estis etikedita "malamiko de la popolo" kaj punita laŭ la nova krima kodo, kiu ekvalidis en 1926. Unu Esperanto-parolanto, Aleksandr Postnikov, jam estis ekzekutita de ekzekuttrupo la antaŭan jaron. Li estis armeoficiro, kaj unu el la plej aktivaj esperantistoj komence de la 1900-aj jaroj. Li estis plurfoje arestita, kondamnita pro spionado, kaj nur rehabilitita en 1993.

Multaj grupoj venis sub suspekton. En 1936 estis la vico de la esperantistoj. Estis amasaj arestoj en Ukraine. Oni vaste uzis torturon por devigi konfesojn de senkulpaj homoj pri ’kontraŭrevolucia agado’, kaj la gvidantoj de la sovetia Esperanto-movado estis igitaj subskribi konfesojn pri sia partopreno en la ’trockaj’ organizaĵoj SEU kaj SAT, kaj ankaŭ pri spionado, kaj eĉ konspirante por likvidi la sovetian gvidadon. La Ministerio de Interno komencis aresti esperantistojn tra la lando, ĉar preskaŭ ĉiuj estis membroj de SEU kaj SAT.

Procesoj kontraŭ Esperanto-parolantoj daŭris ĝis 1938. Centoj da ordinaraj membroj de la du asocioj ricevis longajn ekzilpunojn, dum la gvidantoj de la movado, inkluzive de Ernest Drezen kaj la plej grava poeto kaj verkisto Eugene Michalski estis mortpafitaj. Vladimir Varankin, romanverkisto kaj profesoro pri historio kaj fremdaj lingvoj, estis akuzita je spionado kaj konspiro por murdi Stalin, kaj estis mortigita.

Kovro de Stepanov Nikolao. La vivo kaj morto de Vladimir Varankin (1902-1938) ( Budapest,1990). YF.2009.a.37695

SEU neniam estis oficiale malpermesita. Nun ĝi ĉesis ekzisti, kaj la nacia Esperanto-movado estingiĝis dum preskaŭ 20 jaroj.

Ĉu Esperanto-parolantoj estis vere tiom danĝeraj por la ŝtato ? Apenaŭ. Sed iliaj kontaktoj kun eksterlandaj esperantistoj, kiuj permesis al ili sendi kaj ricevi ’nedezirindajn’ informojn, estis konsiderataj danĝeraj. Ili ricevas ironian mencion en la dua ĉapitro de la verko La Gulaga Insularo de Aleksandr Solĵenicin : ’Inter tiuj grandaj ondoj, ankaŭ certaj modestaj ondoletoj estis forbalaitaj , inkluzive de [...] la esperantistoj (malutila grupo, kiun Stalino entreprenis elfumigi. dum la jaroj kiam Hitler faris la samon).’
Do Esperanto havis sian triumfon dum la unuaj idealismaj jaroj de la Rusa Revolucio kaj sian tragedion en la jaroj antaŭ la dua mondmilito. Sed post la morto de Stalin ĝi reviviĝis, kaj ludis rimarkindan rolon dum la Malvarma Milito, kiam ĝi estis unu el la kanaloj por komuniki kun la Okcidento.

Lastatempaj monografioj pri Esperanto-movado en la rusa imperio kaj USSRpublikigitaj en Russia.

Moisej Bronŝtejn, rusa verkisto kaj ĵurnalisto.

Renato Corsetti, Profesoro Emerito pri Psikolingvistiko en Universitato La Sapienza en Romo, eksprezidanto de Tutmonda Esperanto-Asocio.

La ekspozicio de la Brita Biblioteko Rusa Revolucio : Espero, Tragedio, Mitoj estas malfermita ĝis la 29-a de aŭgusto 2017, rakontante la eksterordinaran historion de la Rusa Revolucio ekde la regado de la Russialasta caro de ’ s ĝis la leviĝo de la unua komunista ŝtato. Vi ankaŭ povas legi artikolojn de niaj spertuloj esplorantaj kelkajn el la temoj de nia ekspozicio en nia retejo de Rusa Revolucio .
Afiŝita de Olga Kerziouk je la 10:00

Manifesto de la Komunista Partio, kun enkonduko de Eric Hobsbawm (2010). Tradukitaj de Vilhelmo Lutermano (2015) post la eldono de Karlo Markso kaj Frederiko Engelso : Manifesto de la Komunista Partio en la tradukoj de Detlev Blanke (1990), Emil Pfeffer (1923), kaj Arturo Baker (1908) (T. Veder [1933]).

V.I.LENIN
Ŝtato kaj revolucio La instruo de la marksismo pri la ŝtatokaj taskoj de la proletaro en revolucio Tradukis el la rusa G. Demidjuk Redaktis Ju. Finkel

V. I. Lenin 1916
Imperiismo, kiel la plej alta stadio de kapitalismo
(populara eseo) El la rusa tradukis Jurij Finkel
https://www.marxists.org/esperanto/...

Por pli da libroj
https://www.marxists.org/esperanto/...

La Monda Asembleo Socia (MAS) kaj ĝiaj libroj